Voor velen lijken de woorden privacy en geheim misschien op elkaar maar er is een wezenlijk verschil tussen de twee. Daar wil ik het vandaag over hebben omdat er veel misverstanden over bestaan en veel burgers het maar normaal vinden als onze overheid weer eens informatie weigert te geven op basis van privacy-wetgeving.
In onze grondwet staat “Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer.“(Artikel 10). Natuurlijk heeft men daarbij weer bijgezet “behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen“. Belangrijk is dus dat wij een principieel recht hebben op privacy tenzij de wet anders bepaald. Dat moet dan wel duidelijk omschreven zijn.
Tegenwoordig is onze eigen privacy niet meer omschreven in de Nederlandse “Wet bescherming persoonsgegevens” omdat die vervallen is maar in de “Uitvoeringswet Algemene verordening gegevensbescherming” die aangeeft hoe de Europese “Algemene verordening gegevensbescherming“, kortweg de AVG genoemd in Nederland moet worden uitgevoerd.
Voor de overheid geld de WOO (voorheen WOB) wetgeving. De basis daarvan is “Eenieder heeft recht op toegang tot publieke informatie zonder daartoe een belang te hoeven stellen” en natuurlijk weer daarbij “behoudens bij deze wet gestelde beperkingen.“. Dat lijkt hetzelfde maar is dus precies andersom: De overheid mag NIETS over ons weten tenzij de wet anders bepaalt en wij mogen ALLES over de overheid weten tenzij anders bepaald. Dat is een belangrijk verschil.
Tot zover de theorie, over naar de praktijk:
Van onze privacy is eigenlijk niets meer over. Er zijn allerlei wetten bijgekomen in de laatste decennia met als klap op de vuurpijl de “Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017” (Sleepwet). Zelfs Amnestie International had er problemen mee.
Maar het ergste is dat al deze overheden met eigen uitzonderingen in de wet met elkaar communiceren en elkaar helpen als het om informatie gaat. Instanties als het RIEC en het LIEC zijn oorspronkelijk bedoeld ter bestrijding van zware georganiseerde criminaliteit maar worden heden ten dage voor van alles en nog wat ingezet en voornamelijk voor uitwisseling van gegevens.
Aan de andere kant lijkt de WOO en lachertje te zijn. Ik heb al meermaals een afwijzing gekregen omdat, volgens de politie “inzage in deze documenten geheimen prijs zou kunnen geven over de opsporingen-werkwijze“. Je krijgt dus gewoon niks. Ook de WOO verzoeken die gehonoreerd worden hebben veelal zwart gelakte pagina’s. Ik heb het zelfs meegemaakt dat in een klachtenprocedure de namen van de verbalisanten zwart gelakt waren in de proces-verbalen. De klachtencommissie vond dat normaal … afbreukrisico.
Zelf maakte ik dat mee met de gemeente Cuijk die, voor de bestuursrechter, verwees naar een “vertrouwelijk” advies van de politie op basis waarvan ze een vergunning afwezen. Toen wij (door een fout) dit advies toch in handen kregen stond er geen enkel negatief advies is. Slechts onderaan de streep stond dat de Minister hen had gevraagd negatief te besluiten. De rechter was kort en wees onze eis toe.
Overheden maken regelmatig gebruik van “vertrouwelijke” of “geheime” adviezen waar ze in een besluit naar verwijzen zonder inzage te geven in het bewuste advies. Deze methode werd ook gehanteerd tijdens het cojona-debakel door Rutte en de Jonge (Kabinet) met de adviezen van het Outbreak Management Team die grotendeels “vertrouwelijk” werden verklaard.
De gehele WOO wordt hierdoor waardeloos omdat alle overwegingen en discussiepunten als vertrouwelijk worden aangemerkt. Een kort briefje met “wij adviseren ……” wordt vervolgens aan het Kabinet gestuurd en de “waarom” blijft achterwege en niet meer te vinden en controleren voor de burger.
Bijna dagelijks wordt ons voorgehouden dat deze overheid onze privacy bewaakt en zelf heel transparant is. Het tegendeel is beide keren waar.
