Vooraf
Wij leven in een tijd waarin informatie wordt beheerd, niet gedeeld. Waarin meningen overvleugeld worden door algoritmes, en waarin technologie steeds vaker wordt gepresenteerd als de oplossing — zélfs voor problemen die haar oorzaak zijn. In deze context is scepsis geen wantrouwen, maar noodzaak. Het is vanuit die scepsis, niet ondanks, dat dit manifest ontstaat.
1. AI is geen denker — de mens wél
AI, in welke vorm dan ook, bezit geen bewustzijn, geen ervaring, geen geweten. Het denkt niet. Het rekent, reflecteert, vergelijkt en structureert op basis van patronen. Het kan het menselijk denken niet vervangen. Het kan alleen dienen — als verlengstuk, als gereedschap, als denkkatalysator.
2. AI is een katalysator, geen autoriteit
AI mag nooit worden gezien als bron van waarheid, maar als een hulp bij het verhelderen van gedachten. Zoals een goede redacteur geen auteur is, zo is AI geen filosoof, geen journalist, geen leider. Het versterkt, ordent en formuleert — maar het is altijd secundair aan de mens die denkt.
3. De waarde ligt in het menselijke voorwerk
AI heeft geen visie. Geen moreel kompas. Geen ervaring. De werkelijke waarde ontstaat pas als een mens — autonoom, denkend, zoekend — de input levert. Ideeën, vragen, twijfels, kritiek. Zonder die menselijke vonk is AI een lege machine.
4. Technologie moet denken bevorderen, niet overnemen
De verleiding om AI in te zetten als vervanging voor denken is groot. Het is snel, overtuigend en foutloos ogend. Maar dat is precies het gevaar. Denken is traag, pijnlijk soms, maar noodzakelijk. Technologie mag pas slagen als ze dat proces ondersteunt zonder het te ondermijnen.
5. Taal is macht — dus verantwoordelijkheid
AI kan helpen om gedachten helder en foutloos te verwoorden. Dat is waardevol. Maar in taal schuilt macht. En wie die macht gebruikt, draagt verantwoordelijkheid voor de inhoud. De ethiek, de bron, de intentie — dat blijft altijd bij de mens.
6. Een nieuwe vorm van samenwerking
AI als denkkatalysator opent een nieuwe vorm van samenwerking. Geen mens-machine hiërarchie, maar een wederzijdse uitwisseling. De mens biedt inhoud, richting en bewustzijn. De AI biedt structuur, geheugen en taal. Niet om te leiden, maar om samen verder te denken dan ooit tevoren.
Tot slot
Dit manifest is geen pleidooi voor technofobie, noch een lofzang op AI. Het is een uitnodiging tot bewust gebruik. Een oproep om technologie dienstbaar te maken aan menselijke autonomie, kritisch denken en creativiteit. Niet omdat we geloven in AI, maar omdat we geloven in denken — en in de mens die dat blijft doen, ook als het moeilijk is.
