Elke dag lijkt onze samenleving een stap verder weg te schuiven van gezond verstand. Wat gisteren nog ondenkbaar leek, wordt vandaag genormaliseerd en morgen alweer overtroffen. Als kritische denker, maar ook vader, zie ik een patroon dat steeds duidelijker wordt: politieke leiders gebruiken woorden en wetten als instrumenten van controle, en de grenzen lijken steeds verder op te schuiven. Maar waar stopt dit? En waar leidt dit toe?
Neem Charlie Kirk, de conservatieve Amerikaanse activist. Zijn leven werd abrupt beëindigd door geweld, en de reacties daarop zijn veelzeggend. In Nederland hoorde ik Sigrid Kaag zeggen: “Woorden doen ertoe.” Natuurlijk, woorden doen ertoe — dat weten we allemaal. Maar de manier waarop ze het zei, klonk alsof de verantwoordelijkheid deels bij het slachtoffer zelf lag. Alsof Kirk maar moest opletten wat hij zei.
Dat roept fundamentele vragen op: kunnen woorden werkelijk iemand dwingen tot actie? Of gebruiken politici dit argument om hun eigen verantwoordelijkheid te verschuiven naar anderen? Als vader denk ik automatisch aan de verantwoordelijkheid die volwassenen hebben om een samenleving veilig en begrijpelijk te houden voor kinderen.
En dan is er de nieuwe Nederlandse conversiewet. Die verbiedt gesprekken met kinderen die twijfelen over hun genderidentiteit, tenzij volledig ondersteunend aan hun transitie. Iedere vorm van tegenwerking kan leiden tot twee jaar gevangenisstraf.
Als vader vraag ik: welke ruimte blijft er voor kritisch nadenken, voor open gesprek? Wanneer de wet bepaalt dat elk gesprek verplicht ondersteunend moet zijn, wordt een kind dat twijfelt gedwongen in één richting geduwd.
Tegenwoordig worden de homo– en gender-conversie vaak samen genoemd, vermoedelijk om bredere acceptatie te bevorderen. Het is algemeen bekend dat pogingen om homoseksualiteit te “genezen” niet meer van deze tijd zijn. Toch zijn er uitzonderingen van mensen die, na jaren als homoseksueel te hebben geleefd, toch een ander pad kiezen.
Er is echter een belangrijk verschil tussen homoseksualiteit en genderdysforie: het eerste is simpel omkeerbaar, het tweede vrijwel niet. Dit verschil onderstreept dat we zeer voorzichtig moeten zijn met interventies, vooral bij kinderen. Het vraagt om een genuanceerde benadering, waarbij de één niet automatisch hetzelfde beleid rechtvaardigt als de ander.
De partij die dit wetsvoorstel indiende is D66, Kaag’s partij. En hier zie je dezelfde logica: woorden doen ertoe, maar wetten ook. Waar in het ene geval woorden impliciet verantwoordelijkheid verschuiven, worden in het andere geval gedachten en gesprekken gecensureerd en strafbaar gemaakt. Als ouder vraag ik me af: wat voor samenleving creëren we?
Waar ligt de grens tussen bescherming en onderdrukking?
Het patroon wordt duidelijk: politieke leiders sturen de samenleving steeds meer met woorden en wetgeving. Elke dag brengt nieuws dat mijn gevoel van wat mogelijk is verder uitrekt. Wat gisteren al absurd leek, wordt vandaag overtroffen. En in dit alles spelen niet alleen wetten en uitspraken een rol, maar ook een bredere cultuur van moralistische controle, vaak aangeduid als WOKE.
Wanneer moraliteit wordt gebruikt om mensen monddood te maken, wordt kritisch denken geremd en vrijheid van meningsuiting onder druk gezet. Zijn we bezig een samenleving te creëren waarin afwijkende gedachten of vragen automatisch moreel veroordeeld worden? Als vader zie ik de implicaties.
Vrijheid van meningsuiting, kritisch nadenken, gezond verstand — het lijkt steeds meer ondergeschikt aan een cultuur die bepaalt wat gezegd mag worden en wat strafbaar of sociaal onaanvaardbaar is. Van Charlie Kirk tot de conversiewet, van politieke uitspraken tot WOKE-discussies.
Steeds vaker wordt vrijheid van denken en spreken beperkt in naam van veiligheid of moraliteit.
Toch stel ik vragen, want dat is de enige manier om niet volledig overweldigd te raken. Kunnen we deze trend keren? Kunnen we een samenleving creëren waarin woorden ertoe doen, maar niet als wapens worden gebruikt? Kunnen wetgeving en bescherming zo vormgegeven worden dat ze vrijheid niet ondermijnen? Hoe beschermen we kinderen en burgers zonder hen hun eigen denken en spreken te ontnemen?
Gisteren sprak ik er over met een vriend. Hij vertelde me dat het schier onmogelijk is om een tattoo te laten zetten in een tattooshop als je minderjarig bent en je ouders er geen uitdrukkelijke toestemming voor hebben gegeven. Zet dat eens in contrast met de nieuwe conversie-wet.
Ik zie een samenleving die steeds zieker wordt.
Elke dag lijkt er een nieuw dieptepunt te zijn, terwijl we nog niet eens de vorige absurditeit verwerkt hebben. Maar als burgers en oudershebben we ook een verantwoordelijkheid naar onze kinderen. Woorden en wetten volgen is één ding, maar kritisch nadenken en vragen stellen is iets heel anders. Politici kunnen woorden en wetten gebruiken om te sturen, maar uiteindelijk bepalen wij mede de richting door onze reacties en ons debat.
Woorden doen ertoe. Wetten doen ertoe. Cultuur en moraliteit doen ertoe. En onze reacties, als burgers, doen ertoe. Als we niet opletten, creëren we een samenleving waarin vrijheid van denken en spreken steeds verder onder druk staat. Waar stopt dit? Waar leidt dit toe? Voor mijn kinderen, voor onszelf, en voor de samenleving als geheel, zijn dat vragen waar we vandaag over moeten nadenken — voordat morgen het nieuws ons weer een nieuwe absurditeit voorschotelt.
