Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.
Dat is de officiële lezing maar vooral herdenken we toch de 2e wereldoorlog. Niet voor niets is het rond de officiële datum van Bevrijdingsdag. Maar herdenken van bezetting, onderdrukking, belemmering van bewegingsvrijheid en zware controles zijn extra moeilijk in 2020. Voor het eerst in 75 jaar maken we weer mee hoe het is om niet volledig vrij in beweging te zijn. Minstens 3 generaties voor het eerst.
Ook zijn we door de jaren steeds selectiever geworden in de zaken die we herdenken. Héél véél worden die paar honderd heldhaftige verzetsstrijders aangehaald. Terecht. Maar steeds minder denken we er aan dat er véél meer collaborateurs waren als mensen die zich verzetten. In 1943 had de NSB officieel ruim 100.000 leden in Nederland. Op 9 miljoen inwoners. Nog een veel groter aantal werkte mee met de Duitsers. En niet alleen Nederlandse ambtenaren. Veel informatie werd vrijwillig overgedragen aan de bezetter, verraders noemde we die, NA de bevrijding, maar dat is natuurlijk in tijden van “kliklijnen” niet fijn om aan te denken.
Maar het allerbelangrijkste is dat meer als 8 miljoen Nederlanders overgingen of probeerde te gaan naar de orde van de dag. Law Abinding Citizens. Mensen die de wet volgden. Om verschillende redenen natuurlijk: bang, opportunisme, geen interesse, kan er toch niks aan doen, niet mijn probleem.
Slechts een enkeling realiseerde zich dat het fout was en dat er iets moest gebeuren. Slechts een enkeling verzette zich. Dit simpele plaatje vond ik op Facebook, een paar dagen geleden: “De mensen die Anne Frank verstopten braken de wet. De mensen die haar (verraden en) vermoorden volgden de wet. Ik nam me voor dit te bewaren voor 4 en 5 mei. DIT is wat we moeten herdenken vandaag. DIT is waar het over gaat. Herdenken met als doel te voorkomen dat het weer gebeurd. Zijn we dat vergeten?
Blijf kritisch, blijf nadenken en blijf VRIJ.
