Stop met het tempo, niet met de transitie
Door de urgentie van klimaatverandering zijn in Nederland de afgelopen jaren talloze maatregelen uitgerold: van het sluiten van boerenbedrijven tot het massaal elektrificeren van mobiliteit en verwarming. Op papier een logische stap richting verduurzaming. In de praktijk ontstaat echter een ander beeld: stijgende energiekosten, overbelaste elektriciteitsnetten, onzekerheid in voedselvoorziening, en een groeiend gebrek aan draagvlak onder burgers.
Te vroeg, te snel, te duur
De kern van het probleem ligt niet in de bedoeling van het klimaatbeleid, maar in het tempo. Terwijl de infrastructuur voor betrouwbare, duurzame energieopwekking en -opslag nog verre van volwassen is, worden burgers en bedrijven geconfronteerd met een torenhoge energierekening en onhaalbare eisen. Met name voor lagere inkomens en het mkb zijn de kosten nauwelijks op te brengen. De “duurzame” oplossingen blijken bovendien lang niet altijd duurzaam in praktijk: oude zonnepanelen en windmolens zijn nauwelijks recyclebaar en blijven soms als roestige monumenten in het landschap achter.
Technologische sprongen wachten op beleid dat adem geeft
Binnen tien tot vijftien jaar worden belangrijke doorbraken verwacht: beter batterijbeheer, grootschalige energieopslag, modulaire kernenergie (SMR’s) en efficiënte waterstoftechnologie. In plaats van nu miljarden te investeren in oplossingen die technisch en economisch nog niet uitontwikkeld zijn, zouden we beter kunnen investeren in innovatie en voorbereiding.
De energietransitie moet haalbaar blijven
De SDG’s spreken over betaalbare energie voor iedereen. Maar de praktijk in Nederland wijst de andere kant op: stijgende tarieven, netcongestie en een groeiende afhankelijkheid van import. Een samenleving waarin energie onbetaalbaar wordt voor grote groepen, verliest niet alleen haar draagvlak voor klimaatbeleid, maar ook haar sociale stabiliteit.
Wat moet er anders?
- Temporiseer de invoering van dure maatregelen die burgers en bedrijven hard raken, totdat de infrastructuur en technologie op orde zijn.
- Investeer in R&D: geef ruimte aan technologische innovatie en ondersteuning van sectoren die wél oplossingen kunnen bieden, zoals de landbouw.
- Zorg voor transparantie: laat alle kosten-batenanalyses van klimaatmaatregelen door onafhankelijke instanties (zoals CPB of een Klimaatraad) doorrekenen.
- Beleid met draagvlak: hervorm samen met burgers, niet tegen ze in.
Conclusie
Er is geen draagvlak voor een energietransitie die instabiliteit, onzekerheid en onbetaalbaarheid met zich meebrengt. De intentie mag dan goed zijn – de uitvoering moet nuchterder, eerlijker en realistischer. Niet stoppen met de transitie. Wel stoppen met doordrammen. Zonder balans tussen ambitie en haalbaarheid zal zelfs het meest nobele klimaatbeleid stranden in maatschappelijke weerstand.
