Het duik- en bergingscentrum van de Amerikaanse marine is te vinden op een locatie die zo obscuur is als de naam – langs wat ooit een landweg was op het platteland van Panama City, een nu bloeiende badplaats in de zuidwestelijke schiereiland van Florida, 70 mijl ten zuiden van de grens met Alabama. Het complex van het centrum is net zo onopvallend als de locatie – een saaie betonnen structuur van na de Tweede Wereldoorlog die het uiterlijk heeft van een middelbare school aan de westkant van Chicago. Een wasserette met muntjes en een dansschool liggen aan de overkant van wat nu een vierbaansweg is.
Het centrum traint al tientallen jaren hoogopgeleide diepzeeduikers die, eenmaal toegewezen aan Amerikaanse militaire eenheden over de hele wereld, in staat zijn om technisch te duiken om het goede te doen – met behulp van C4-explosieven om havens en stranden te ontdoen van puin en niet-ontplofte munitie – evenals het slechte, zoals het opblazen van buitenlandse booreilanden, het vervuilen van inlaatkleppen voor onderzeese energiecentrales, het vernietigen van sluizen op cruciale scheepvaartkanalen. Het centrum van Panama City, dat beschikt over het op een na grootste overdekte zwembad in Amerika, was de perfecte plek om de beste en meest zwijgzame afgestudeerden van de duikschool te werven die afgelopen zomer met succes deden wat ze 260 voet onder het oppervlak van de Oostzee hadden mogen doen.
Afgelopen juni planten de marineduikers, opererend onder de dekmantel van een breed gepubliceerde MIDZOMER-NAVO-oefening bekend als BALTOPS 22, de op afstand geactiveerde explosieven die drie maanden later drie van de vier Nord Stream-pijpleidingen vernietigden, volgens een bron met directe kennis van de operationele planning.
Twee van de pijpleidingen, die gezamenlijk bekend stonden als Nord Stream 1, voorzagen Duitsland en een groot deel van West-Europa al meer dan een decennium van goedkoop Russisch aardgas. Een tweede paar pijpleidingen, Nord Stream 2 genaamd, was gebouwd, maar was nog niet operationeel. Nu Russische troepen zich aan de Oekraïense grens verzamelen en de bloedigste oorlog in Europa sinds 1945 opdoemt, zag president Joseph Biden de pijpleidingen als een voertuig voor Vladimir Poetin om aardgas te bewapenen voor zijn politieke en territoriale ambities.
Gevraagd om commentaar, zei Adrienne Watson, een woordvoerder van het Witte Huis, in een e-mail: “Dit is valse- en complete- fictie.” Tammy Thorp, een woordvoerder van de CIA, schreef op dezelfde manier: “Deze bewering is volledig en volkomen onjuist.“
Biden’s beslissing om de pijpleidingen te saboteren kwam na meer dan negen maanden van een zeer geheim heen en weer debat binnen de nationale veiligheidsgemeenschap van Washington over hoe dat doel het beste kan worden bereikt. Voor een groot deel van die tijd was de kwestie niet of de missie moest worden gedaan, maar hoe het voor elkaar te krijgen zonder openlijke aanwijzingen over wie verantwoordelijk was.
Er was een vitale bureaucratische reden om te vertrouwen op de afgestudeerden van de hardcore duikschool van het centrum in Panama City. De duikers waren alleen marine, en geen leden van Het Amerikaanse Special Operations Command, wiens geheime operaties moeten worden gerapporteerd aan het Congres en van tevoren moeten worden geïnformeerd aan de leiding van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden – de zogenaamde Bende van Acht. De regering Biden deed er alles aan om lekken te voorkomen, aangezien de planning eind 2021 en in de eerste maanden van 2022 plaatsvond.
President Biden en zijn team voor buitenlands beleid – nationaal veiligheidsadviseur Jake Sullivan, Minister van Buitenlandse Zaken Tony Blinken en Victoria Nuland, de staatssecretaris voor beleid – waren luidruchtig en consistent geweest in hun vijandigheid tegen de twee pijpleidingen, die 750 mijl naast elkaar liepen onder de Oostzee vanuit twee verschillende havens in het noordoosten van Rusland in de buurt van de Estse grens, in de buurt van het Deense eiland Bornholm voordat het eindigt in Noord-Duitsland.
De directe route, die elke noodzaak om Oekraïne te passeren omzeilde, was een zegen geweest voor de Duitse economie, die genoot van een overvloed aan goedkoop Russisch aardgas – genoeg om zijn fabrieken te runnen en zijn huizen te verwarmen, terwijl Duitse distributeurs overtollig gas, met winst, in heel West-Europa konden verkopen. Actie die kan worden herleid tot de regering zou in strijd zijn met de Amerikaanse beloften om het directe conflict met Rusland te minimaliseren. Geheimhouding was essentieel.
Vanaf het begin werd Nord Stream 1 door Washington en zijn anti-Russische NAVO-partners gezien als een bedreiging voor de westerse dominantie. De holding erachter, Nord Stream AG, werd in 2005 in Zwitserland opgericht in samenwerking met Gazprom, een beursgenoteerd Russisch bedrijf dat enorme winsten voor aandeelhouders produceert en wordt gedomineerd door oligarchen waarvan bekend is dat ze in de ban zijn van Poetin. Gazprom controleerde 51 procent van het bedrijf, met vier Europese energiebedrijven – een in Frankrijk, een in Nederland en twee in Duitsland – die de resterende 49 procent van de voorraad deelden en het recht hadden om de verkoop van het goedkope aardgas aan lokale distributeurs in Duitsland en West-Europa te controleren. De winst van Gazprom werd gedeeld met de Russische regering en de inkomsten uit staatsgas en olie werden in sommige jaren geschat op maar liefst 45 procent van het jaarlijkse budget van Rusland.
De politieke angsten van Amerika waren reëel: Poetin zou nu een extra en broodnodige belangrijke bron van inkomsten hebben, en Duitsland en de rest van West-Europa zouden verslaafd raken aan goedkoop aardgas dat door Rusland wordt geleverd – terwijl de Europese afhankelijkheid van Amerika afneemt. In feite is dat precies wat er gebeurde. Veel Duitsers zagen Nord Stream 1 als onderdeel van de bevrijding van de beroemde Ostpolitik-theorie van voormalig bondskanselier Willy Brandt, die het naoorlogse Duitsland in staat zou stellen zichzelf en andere Europese landen die in de Tweede Wereldoorlog zijn vernietigd te rehabiliteren door, naast andere initiatieven, goedkoop Russisch gas te gebruiken om een welvarende West-Europese markt en handelseconomie te voeden.
Nord Stream 1 was gevaarlijk genoeg, in de ogen van de NAVO en Washington, maar Nord Stream 2, waarvan de bouw in september 2021 werd voltooid, zou, indien goedgekeurd door Duitse toezichthouders, de hoeveelheid goedkoop gas verdubbelen die beschikbaar zou zijn voor Duitsland en West-Europa. De tweede pijpleiding zou ook genoeg gas leveren voor meer dan 50 procent van het jaarlijkse verbruik van Duitsland. De spanningen tussen Rusland en de NAVO escaleerden voortdurend, gesteund door het agressieve buitenlandse beleid van de regering Biden.
De oppositie tegen Nord Stream 2 laaide op aan de vooravond van de inauguratie van Biden in januari 2021, toen de Republikeinen in de Senaat, onder leiding van Ted Cruz uit Texas, herhaaldelijk de politieke dreiging van goedkoop Russisch aardgas aan de orde stelden tijdens de bevestigingshoorzitting van Blinken als minister van Buitenlandse Zaken. Tegen die tijd had een verenigde Senaat met succes een wet aangenomen die, zoals Cruz tegen Blinken zei, “[de pijplijn] in zijn sporen stopte.” Er zou enorme politieke en economische druk zijn van de Duitse regering, toen onder leiding van Angela Merkel, om de tweede pijplijn online te krijgen.
Zou Biden het opnemen tegen de Duitsers? Blinken zei ja, maar voegde eraan toe dat hij de details van de standpunten van de aankomende president niet had besproken. “Ik ken zijn sterke overtuiging dat dit een slecht idee is, de Nord Stream 2,” zei hij. “Ik weet dat hij ons elk overtuigend instrument wil laten gebruiken dat we hebben om onze vrienden en partners, inclusief Duitsland, ervan te overtuigen niet verder te gaan.“
Een paar maanden later, toen de aanleg van de tweede pijpleiding zijn voltooiing naderde, knipperde Biden met zijn ogen. In mei, in een verbluffende ommekeer, zag de regering af van sancties tegen Nord Stream AG, waarbij een ambtenaar van het ministerie van Buitenlandse Zaken toegaf dat het proberen om de pijpleiding te stoppen door middel van sancties en diplomatie “altijd een long shot” was geweest. Achter de schermen drongen regeringsfunctionarissen er naar verluidt bij de Oekraïense president Volodymyr Zelensky op aan, tegen die tijd geconfronteerd met een dreiging van een Russische invasie, om de stap niet te bekritiseren.
Er waren onmiddellijke gevolgen. Republikeinen in de Senaat, onder leiding van Cruz, kondigden een onmiddellijke blokkade aan van alle genomineerden voor het buitenlands beleid van Biden en stelden de goedkeuring van de jaarlijkse defensiewet maandenlang uit, tot diep in de herfst. Politico schilderde later Bidens ommekeer in de tweede Russische pijpleiding af als “de enige beslissing, misschien wel meer dan de chaotische militaire terugtrekking uit Afghanistan, die Bidens agenda in gevaar heeft gebracht.“
De regering spartelde, ondanks het feit dat ze half november uitstel kreeg van de crisis, toen de Duitse energieregulatoren de goedkeuring van de tweede Nord Stream-pijpleiding opschortten. De aardgasprijzen stegen binnen enkele dagen met 8%, te midden van de groeiende angst in Duitsland en Europa dat de opschorting van de pijpleiding en de groeiende mogelijkheid van een oorlog tussen Rusland en Oekraïne zou leiden tot een zeer ongewenste koude winter. Het was Washington niet duidelijk waar Olaf Scholz, de nieuw benoemde kanselier van Duitsland, stond. Maanden eerder, na de val van Afghanistan, had Scholtz publiekelijk de oproep van de Franse president Emmanuel Macron voor een meer autonoom Europees buitenlands beleid onderschreven in een toespraak in Praag – duidelijk suggererend minder afhankelijkheid van Washington en hun juridische acties.
Gedurende dit alles hadden Russische troepen zich gestaag en onheilspellend opgebouwd aan de grenzen van Oekraïne, en tegen het einde van december waren meer dan 100.000 soldaten in staat om vanuit Wit-Rusland en de Krim toe te slaan. In Washington groeide het alarm, waaronder een inschatting van Blinken dat die troepenaantallen ‘op korte termijn konden worden verdubbeld’.
De aandacht van de administratie was opnieuw gericht op Nord Stream. Zolang Europa afhankelijk bleef van de pijpleidingen voor goedkoop aardgas, was Washington bang dat landen als Duitsland terughoudend zouden zijn om Oekraïne te voorzien van het geld en de wapens die het nodig had om Rusland te verslaan.
Het was op dit onrustige moment dat Biden Jake Sullivan toestemming gaf om een groep samen te brengen van verschillende agentschappen om met een plan te komen.
Alle opties moesten op tafel liggen. Maar er zou er maar één tevoorschijn komen.
PLANNING
In december 2021, twee maanden voordat de eerste Russische tanks Oekraïne binnenrolden, riep Jake Sullivan een vergadering bijeen van een nieuw gevormde taskforce – mannen en vrouwen van de Joint Chiefs of Staff, de CIA en de ministeries van Buitenlandse Zaken en Financiën – en vroeg om aanbevelingen over hoe te reageren op de dreigende invasie van Poetin.
Het zou de eerste zijn van een reeks topgeheime vergaderingen, in een beveiligde kamer op een bovenste verdieping van het Old Executive Office Building, grenzend aan het Witte Huis, dat ook de thuisbasis was van de Foreign Intelligence Advisory Board (PFIAB) van de president. Er was het gebruikelijke heen en weer gebabbel dat uiteindelijk leidde tot een cruciale inleidende vraag: zou de aanbeveling die door de groep aan de president werd doorgestuurd omkeerbaar zijn – zoals een andere laag van sancties en valutabeperkingen – of onomkeerbaar – dat wil zeggen kinetische acties, die niet ongedaan konden worden gemaakt?
Wat duidelijk werd voor de deelnemers, volgens de bron met directe kennis van het proces, is dat Sullivan van plan was dat de groep met een plan zou komen voor de vernietiging van de twee Nord Stream-pijpleidingen – en dat hij de wensen van de president waarmaakte.
Tijdens de volgende verschillende vergaderingen bespraken de deelnemers opties voor een aanval. De marine stelde voor om een nieuw in gebruik genomen onderzeeër te gebruiken om de pijpleiding rechtstreeks aan te vallen. De luchtmacht besprak het droppen van bommen met vertraagde zekeringen die op afstand konden worden afgestoken. De CIA betoogde dat wat er ook werd gedaan, het heimelijk moest zijn. Alle betrokkenen begrepen wat er op het spel stond. “Dit is geen kinderspel“, zei de bron. Als de aanval te herleiden was naar de Verenigde Staten: “Het is een oorlogsdaad.“
In die tijd werd de CIA geleid door William Burns, een zachtaardige voormalige ambassadeur in Rusland die als onderminister van Buitenlandse Zaken in de regering Obama had gediend. Burns gaf snel toestemming aan een werkgroep van het Agentschap waarvan de adhoc-leden – bij toeval – iemand waren die bekend was met de mogelijkheden van de diepzeeduikers van de marine in Panama City. In de daaropvolgende weken begonnen leden van de CIA-werkgroep een plan te maken voor een geheime operatie die diepzeeduikers zou gebruiken om een explosie langs de pijpleiding te veroorzaken.
Zoiets was al eerder gedaan. In 1971 vernam de Amerikaanse inlichtingengemeenschap uit nog steeds niet bekendgemaakte bronnen dat twee belangrijke eenheden van de Russische marine communiceerden via een onderzeese kabel begraven in de Zee van Ochotsk, aan de Russische Verre Oostkust. De kabel verbond een regionaal marinecommando met het hoofdkwartier op het vasteland in Vladivostok.
Een zorgvuldig uitgekozen team van CIA en NSA agenten werd ergens in de omgeving van Washington, onder diepe dekking, samengesteld en werkte een plan uit, met behulp van marineduikers, gemodificeerde onderzeeërs en een diepzee reddingsvoertuig, dat er na veel vallen en opstaan in slaagde de Russische kabel te lokaliseren. De duikers plantten een geavanceerd luisterapparaat op de kabel dat met succes het Russische verkeer onderschepte en op een opnamesysteem opnam.
De NSA vernam dat hoge Russische marineofficieren, overtuigd van de veiligheid van hun communicatieverbinding, zonder encryptie met hun collega’s praatten. Het opnameapparaat en de tape moesten maandelijks worden vervangen en het project rolde een decennium lang vrolijk door totdat het werd gecompromitteerd door een vierenveertigjarige civiele NSA-technicus genaamd Ronald Pelton die vloeiend Russisch sprak. Pelton werd in 1985 verraden door een Russische overloper en veroordeeld tot een gevangenisstraf. Hij kreeg slechts $ 5.000 betaald door de Russen voor zijn onthullingen over de operatie, samen met $ 35.000 voor andere Russische operationele gegevens die hij verstrekte die nooit openbaar werden gemaakt.
Dat onderwatersucces, codenaam Ivy Bells, was innovatief en riskant en leverde onschatbare informatie op over de intenties en planning van de Russische marine.
Toch was de inter-agency-groep aanvankelijk sceptisch over het enthousiasme van de CIA voor een geheime diepzeeaanval. Er waren te veel onbeantwoorde vragen. De wateren van de Oostzee werden zwaar bewaakt door de Russische marine en er waren geen booreilanden die konden worden gebruikt als dekking voor een duikoperatie. Zouden de duikers naar Estland moeten gaan, vlak over de grens van de Russische aardgas-laaddocks, om te trainen voor de missie? “Het zou een monumentaal fiasco zijn“, kreeg het Agentschap te horen.
Tijdens “al dit gekonkel“, zei de bron, “zeiden sommige werkende jongens in de CIA en het ministerie van Buitenlandse Zaken: ‘Doe dit niet. Het is dom en zal een politieke nachtmerrie zijn als het uitkomt.”
Niettemin rapporteerde de CIA-werkgroep begin 2022 terug aan Sullivan’s interagency-groep: “We hebben een manier om de pijpleidingen op te blazen.”
Wat daarna kwam was verbluffend. Op 7 februari, minder dan drie weken voor de schijnbaar onvermijdelijke Russische invasie van Oekraïne, ontmoette Biden in zijn kantoor in het Witte Huis de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, die na wat wiebelen nu stevig in het Amerikaanse team zat. Op de persconferentie die volgde, zei Biden uitdagend: “Als Rusland binnenvalt… er komt geen Nord Stream 2 meer. Dat brengen we tot een einde.“
Twintig dagen eerder had ondersecretaris Nuland in weze dezelfde boodschap gebracht tijdens een briefing van het ministerie van Buitenlandse Zaken, met weinig persaandacht. “Ik wil vandaag heel duidelijk voor je zijn“, zei ze in antwoord op een vraag. “Als Rusland Oekraïne binnenvalt, zal Nord Stream 2 op de een of andere manier niet vooruitgaan.“
Verschillende van degenen die betrokken waren bij het plannen van de pijpleiding-missie waren ontzet door wat zij beschouwden als indirecte verwijzingen naar de aanval.
“Het was alsof je een atoombom op de grond zette in Tokio en de Japanners vertelde dat we het tot ontploffing gingen brengen,” zei de bron. “Het plan was om de opties na de invasie uit te voeren en niet publiekelijk te adverteren. Biden snapte het gewoon niet of negeerde het.“
De indiscretie van Biden en Nuland -als dat is wat het was- zou sommige planners hebben gefrustreerd. Maar het creëerde ook een kans. Volgens de bron hebben sommige van de hoge functionarissen van de CIA vastgesteld dat het opblazen van de pijpleiding “niet langer als een geheime operatie kan worden beschouwd, omdat de president zojuist heeft aangekondigd dat we wisten hoe we het moesten doen.“
Het plan om Nord Stream 1 en 2 op te blazen werd plotseling gedegradeerd van een geheime operatie waarbij het Congres op de hoogte moest worden gebracht tot een operatie die werd beschouwd als een zeer geheime inlichtingenoperatie met Amerikaanse militaire steun. Volgens de wet, legde de bron uit: “Er was niet langer een wettelijke verplichting om de operatie aan het Congres te melden. Ze hoefden het nu alleen maar te doen, maar het moest nog steeds geheim blijven. De Russen hebben superieur toezicht op de Oostzee.”
De leden van de Agency-werkgroep hadden geen direct contact met het Witte Huis en wilden graag weten of de president meende wat hij had gezegd, dat wil zeggen of de missie nu van start ging. De bron herinnerde zich: “Bill Burns komt terug en zegt: ‘Doe het.’“
DE OPERATIE
Noorwegen was de perfecte plek om de missie te baseren.
In de afgelopen jaren van Oost-West-crisis heeft het Amerikaanse leger zijn aanwezigheid in Noorwegen enorm uitgebreid, waarvan de westelijke grens 2200 kilometer langs de Noord-Atlantische Oceaan loopt en boven de poolcirkel overgaat in Rusland. Het Pentagon heeft goedbetaalde banen en contracten gecreëerd, te midden van enige lokale controverse, door honderden miljoenen dollars te investeren om de faciliteiten van de Amerikaanse marine en luchtmacht in Noorwegen te upgraden en uit te breiden. De nieuwe werken omvatten, belangrijker nog, een geavanceerde synthetische apertuurradar ver in het noorden die diep in Rusland kon doordringen en online kwam net toen de Amerikaanse inlichtingengemeenschap de toegang verloor tot een reeks afluisterlocaties op lange afstand in China.
Een onlangs opgeknapte Amerikaanse onderzeebasis, waaraan jarenlang was gebouwd, was operationeel geworden en meer Amerikaanse onderzeeërs konden nu nauw samenwerken met hun Noorse collega’s om een grote Russische nucleaire schans 400 mijl naar het oosten, op het Kola-schiereiland. Amerika heeft ook een Noorse luchtmachtbasis in het noorden enorm uitgebreid en een vloot van door Boeing gebouwde P8 Poseidon patrouillevliegtuigen aan de Noorse luchtmacht geleverd om haar langeafstandsspionage van alles wat met Rusland te maken heeft te ondersteunen.
In ruil daarvoor heeft de Noorse regering afgelopen november de liberalen en enkele gematigden in haar parlement boos gemaakt door de aanvullende defensie-samenwerkings-overeenkomst (SDCA) goed te keuren. Onder de nieuwe overeenkomst zou het Amerikaanse rechtssysteem in bepaalde “overeengekomen gebieden” in het noorden jurisdictie hebben over Amerikaanse soldaten die beschuldigd worden van misdaden buiten de basis, evenals over die Noorse burgers die beschuldigd of verdacht worden van inmenging in het werk op de basis.
Noorwegen was een van de oorspronkelijke ondertekenaars van het NAVO-verdrag in 1949, aan het begin van de Koude Oorlog. Tegenwoordig is de secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg, een toegewijde anticommunist, die acht jaar premier van Noorwegen was voordat hij in 2014 met Amerikaanse steun naar zijn hoge NAVO-post verhuisde. Hij was een hardliner in alles wat met Poetin en Rusland te maken had en had sinds de oorlog in Vietnam samengewerkt met de Amerikaanse inlichtingendiensten. Sindsdien is hij volledig vertrouwd. “Hij is de handschoen die bij de Amerikaanse hand past“, aldus de bron.
Terug in Washington wisten de planners dat ze naar Noorwegen moesten. “Ze haatten de Russen en de Noorse marine zat vol met geweldige zeilers en duikers die generaties lang ervaring hadden met zeer winstgevende diepzee-olie- en gasexploratie“, aldus de bron. Ze konden ook worden vertrouwd om de missie geheim te houden. (Misschien hadden de Noren ook andere belangen. De vernietiging van Nord Stream – als de Amerikanen het voor elkaar zouden krijgen – zou Noorwegen in staat stellen veel meer van zijn eigen aardgas aan Europa te verkopen.)
Ergens in maart vlogen enkele leden van het team naar Noorwegen voor een ontmoeting met de Noorse geheime dienst en de marine. Een van de belangrijkste vragen was waar precies in de Oostzee de beste plek was om de explosieven te plaatsen. Nord Stream 1 en 2, elk met twee sets pijpleidingen, waren bijna een mijl van elkaar verwijderd over de grootste afstand terwijl ze naar de haven van Greifswald in het uiterste noordoosten van Duitsland leiden.
De Noorse marine vond snel de juiste plek, in de ondiepe wateren van de Oostzee, een paar kilometer voor het Deense eiland Bornholm. De pijpleidingen liepen meer dan anderhalve kilometer uit elkaar langs een zeebodem die slechts 80 meter diep was. Dat zou ruimschoots binnen het bereik liggen van de duikers, die, opererend vanuit een Noorse mijnenjager van de Alta-klasse, zouden duiken met een mengsel van zuurstof, stikstof en helium, en C4-ladingen zouden aanbrengen op de vier pijpleidingen met betonnen beschermingen. Het zou vervelend, tijdrovend en gevaarlijk werk zijn, maar de wateren rond Bornholm hadden nog een ander voordeel: er waren geen grote getijdenstromen, wat het duiken veel moeilijker zou hebben gemaakt.
Na wat onderzoek waren de Amerikanen all-in.
Op dit punt kwam de obscure diepzee-duikgroep van de marine in Panama City opnieuw in het spel. De diepzeescholen in Panama City, waarvan de stagiaires deelnamen aan Ivy Bells, worden door de elite-afgestudeerden van de Naval Academy in Annapolis gezien als een ongewenste bemoeienis, die doorgaans de eer zoeken om te worden aangesteld als Navy Seal, gevechtspiloot of onderzee-militair . Als iemand een buitenbeentje moet worden – dat wil zeggen, een lid van het minder wenselijke commando van een oppervlakteschip – is er altijd tenminste dienst op een torpedobootjager, kruiser of amfibieschip. De minst glamoureuze van allemaal is de mijnenoorlog. De duikers verschijnen nooit in Hollywood-films of op de omslag van populaire tijdschriften.
“De beste duikers met diepzeekwalificaties vormen een hechte gemeenschap, en alleen de allerbeste worden gerekruteerd voor de operatie en verteld dat ze voorbereid moeten zijn om naar de CIA in Washington te worden geroepen“, aldus de bron.
De Noren en Amerikanen hadden een locatie en de agenten, maar er was nog een andere zorg: elke ongebruikelijke onderwateractiviteit in de wateren bij Bornholm zou de aandacht kunnen trekken van de Zweedse of Deense marine, die het zou kunnen melden.
Denemarken was ook een van de oorspronkelijke NAVO-ondertekenaars en stond in de inlichtingengemeenschap bekend om zijn speciale banden met het Verenigd Koninkrijk. Zweden had het lidmaatschap van de NAVO aangevraagd en had blijk gegeven van zijn grote vaardigheid in het beheer van zijn onderwatergeluid en magnetische sensorsystemen die met succes Russische onderzeeërs volgden die af en toe in afgelegen wateren van de Zweedse archipel opdoken en naar de oppervlakte werden gedwongen.
De Noren drongen er samen met de Amerikanen op aan dat enkele hoge functionarissen in Denemarken en Zweden in algemene bewoordingen moesten worden ingelicht over mogelijke duikactiviteiten in het gebied. Op die manier zou iemand van hogerop kunnen ingrijpen en een rapport buiten de commandostructuur kunnen houden, waardoor de werking van de pijpleiding wordt geïsoleerd. “Wat hen werd verteld en wat ze wisten, was met opzet anders“, vertelde de bron me. (De Noorse ambassade, gevraagd om commentaar op dit verhaal, reageerde niet.)
De Noren waren de sleutel tot het oplossen van andere hindernissen. Het was bekend dat de Russische marine over bewakingstechnologie beschikte die onderwatermijnen kon opsporen en activeren. De Amerikaanse explosieven moesten zodanig worden gecamoufleerd dat ze voor het Russische systeem zouden lijken als onderdeel van de natuurlijke achtergrond – iets dat aanpassing aan het specifieke zoutgehalte van het water vereiste. De Noren hadden een oplossing.
De Noren hadden ook een oplossing voor de cruciale vraag wanneer de operatie zou moeten plaatsvinden. De afgelopen 21 jaar heeft de Amerikaanse Zesde Vloot, waarvan het vlaggenschip is gestationeerd in Gaeta, Italië, ten zuiden van Rome, elk jaar in juni een grote NAVO-oefening in de Oostzee gesponsord waarbij tientallen geallieerde schepen in de hele regio betrokken waren. De huidige oefening, die in juni wordt gehouden, zou bekend staan als Baltic Operations 22 of BALTOPS 22. De Noren stelden voor dat dit de ideale dekking zou zijn om de mijnen te planten.
De Amerikanen zorgden voor één essentieel element: ze overtuigden de planners van de Zesde Vloot om een onderzoeks- en ontwikkelingsoefening aan het programma toe te voegen. Bij de oefening, zoals openbaar gemaakt door de marine, was de Zesde Vloot betrokken in samenwerking met de ‘onderzoeks- en oorlogscentra’ van de marine. Het evenement op zee zou worden gehouden voor de kust van het eiland Bornholm en er zouden NAVO-teams van duikers bij betrokken zijn die mijnen planten, waarbij concurrerende teams de nieuwste onderwatertechnologie gebruiken om ze te vinden en te vernietigen.
Het was zowel een nuttige oefening als een ingenieuze dekmantel. De jongens van Panama City zouden hun ding doen en de C4-explosieven zouden tegen het einde van BALTOPS22 op hun plaats zijn, met een timer van 48 uur. Bij de eerste explosie zouden alle Amerikanen en Noren allang verdwenen zijn.
De dagen waren aan het aftellen. “De klok tikte en we waren bijna klaar met de missie”, zei de bron.
En toen: Washington had bedenkingen. De bommen zouden nog steeds worden geplaatst tijdens BALTOPS 22, maar het Witte Huis was bang dat een periode van twee dagen voor de ontploffing te dicht bij het einde van de oefening zou komen en dat het duidelijk zou zijn dat Amerika erbij betrokken was.
In plaats daarvan had het Witte Huis een nieuw verzoek: “Kunnen de jongens in het veld een manier bedenken om later op commando de pijpleidingen op te blazen?“
Sommige leden van het planningsteam waren boos en gefrustreerd door de schijnbare besluiteloosheid van de president. De duikers van Panama City hadden herhaaldelijk geoefend met het plaatsen van de C4 op pijpleidingen, zoals ze zouden doen tijdens BALTOPS 22, maar nu moest het team in Noorwegen een manier bedenken om Biden te geven wat hij wilde: de mogelijkheid om tegelijkertijd een succesvol executiebevel uit te vaardigen. van zijn keuze.
De opdracht krijgen om op het laatste moment een willekeurige wijziging door te voeren, was iets waar de CIA gewend aan was. Maar het hernieuwde ook de zorgen die sommigen deelden over de noodzaak en wettigheid van de hele operatie.
De geheime bevelen van de president riepen ook het dilemma van de CIA op in de dagen van de oorlog in Vietnam, toen president Johnson, geconfronteerd met een groeiend anti-Vietnam-oorlog-sentiment, het Agentschap beval zijn handvest te schenden – dat het specifiek verbood om binnen Amerika te opereren – door anti-oorlogs-leiders te bespioneren om te bepalen of ze werden gecontroleerd door communistisch Rusland.
Het bureau stemde uiteindelijk toe en in de loop van de jaren zeventig werd duidelijk hoe ver het bereid was te gaan. In de nasleep van de Watergate-schandalen waren er daaropvolgende onthullingen in de krant over het bespioneren van Amerikaanse burgers door de CIA, haar betrokkenheid bij de moord op buitenlandse leiders en haar ondermijning van de socialistische regering van Salvador Allende.
Die onthullingen leidden halverwege de jaren zeventig tot een dramatische reeks hoorzittingen in de Senaat, geleid door Frank Church of Idaho, die duidelijk maakten dat Richard Helms, de toenmalige directeur van de CIA, aanvaardde dat hij verplicht was te doen wat de De president wilde, zelfs als dat betekende dat de wet werd overtreden.
In een niet-gepubliceerde getuigenis achter gesloten deuren legde Helms spijtig uit dat “je bijna een Onbevlekte Ontvangenis hebt als je iets doet” op geheime bevelen van een president. “Of het nu goed is dat u het zou moeten hebben, of verkeerd dat u het zult hebben, [de CIA] werkt onder andere regels en basisregels dan enig ander deel van de regering.” Hij vertelde de senatoren in wezen dat hij, als hoofd van de CIA, begreep dat hij voor de Kroon had gewerkt, en niet voor de grondwet.
De Amerikanen aan het werk in Noorwegen opereerden onder dezelfde dynamiek en begonnen plichtsgetrouw aan het nieuwe probleem te werken: hoe de C4-explosieven op afstand tot ontploffing kunnen worden gebracht in opdracht van Biden. Het was een veel zwaardere opdracht dan de mensen in Washington begrepen. Het team in Noorwegen kon op geen enkele manier weten wanneer de president op de knop zou drukken. Zou het over een paar weken zijn, over vele maanden of over een half jaar of langer?
De C4 die aan de pijpleidingen was bevestigd, zou worden geactiveerd door een sonarboei die op korte termijn door een vliegtuig zou worden gedropt, maar de procedure omvatte de meest geavanceerde signaalverwerkingstechnologie. Eenmaal op hun plaats kunnen de apparaten met vertraagde timing die aan een van de vier pijpleidingen zijn bevestigd, per ongeluk worden geactiveerd door de complexe mix van achtergrondgeluiden van de oceaan in de druk bevaren Oostzee – van nabije en verre schepen, onderwaterboringen, seismische gebeurtenissen, golven en zelfs de dieren in de zee. Om dit te voorkomen, zou de sonarboei, eenmaal op zijn plaats, een opeenvolging van unieke laagfrequente tonale geluiden uitzenden – vergelijkbaar met die van een fluit of een piano – die zouden worden herkend door het timing-apparaat en, na een vooraf ingesteld uur van vertraging, de explosieven zou activeren. (“U wilt een signaal dat robuust genoeg is zodat geen enkel ander signaal per ongeluk een puls kan uitzenden die de explosieven tot ontploffing brengt“, werd mij verteld door Dr. Theodore Postol, emeritus hoogleraar wetenschap, technologie en nationaal veiligheidsbeleid aan het MIT. Postol, die heeft gediend als wetenschappelijk adviseur van de Chief of Naval Operations van het Pentagon, zei dat de kwestie waarmee de groep in Noorwegen werd geconfronteerd vanwege de vertraging van Biden er een was van toeval: “Hoe langer de explosieven in het water zijn, hoe groter het risico dat er een willekeurige signaal is dat de bommen zou kunnen detoneren.“)
Op 26 september 2022 maakte een P8-surveillancevliegtuig van de Noorse marine een schijnbaar routinematige vlucht en liet een sonarboei vallen. Het signaal verspreidde zich onder water, aanvankelijk naar Nord Stream 2 en vervolgens naar Nord Stream 1. Een paar uur later werden de krachtige C4-explosieven geactiveerd en werden drie van de vier pijpleidingen buiten gebruik gesteld. Binnen een paar minuten waren plassen methaangas die achterbleven in de afgesloten pijpleidingen te zien die zich over het wateroppervlak verspreidden en de wereld leerde dat er iets onomkeerbaars had plaatsgevonden.
CONSEQUENTIES
In de onmiddellijke nasleep van de pijpleiding-bombardementen behandelden de Amerikaanse media het als een onopgelost mysterie. Rusland werd herhaaldelijk genoemd als een waarschijnlijke boosdoener, aangespoord door berekende lekken van het Witte Huis – maar zonder ooit een duidelijk motief voor een dergelijke daad van zelf-sabotage vast te stellen, afgezien van eenvoudige vergelding. Een paar maanden later, toen bleek dat de Russische autoriteiten stilletjes schattingen hadden gekregen van de kosten om de pijpleidingen te repareren, beschreef de New York Times het nieuws als “complicerende theorieën over wie er achter” de aanval zat. Geen enkele grote Amerikaanse krant verdiepte zich in de eerdere bedreigingen van de pijpleidingen door Biden en staatssecretaris Nuland.
Hoewel het nooit duidelijk was waarom Rusland zou proberen zijn eigen lucratieve pijplijn te vernietigen, kwam een veelzeggende reden voor de actie van de president van staatssecretaris Blinken. Gevraagd tijdens een persconferentie afgelopen september over de gevolgen van de verslechterende energiecrisis in West-Europa, beschreef Blinken het moment als een potentieel goed moment:
“Het is een geweldige kans om voor eens en voor altijd de afhankelijkheid van Russische energie weg te nemen en zo Vladimir Poetin de bewapening van energie te ontnemen als middel om zijn imperiale plannen vooruit te helpen. Dat is heel belangrijk en biedt enorme strategische kansen voor de komende jaren, maar ondertussen zijn we vastbesloten om er alles aan te doen om ervoor te zorgen dat de gevolgen van dit alles niet worden gedragen door burgers in onze landen of, wat dat betreft, rond de wereld.”
Meer recent sprak Victoria Nuland HAAR tevredenheid uit over de ondergang van de nieuwste pijpleiding. Tijdens een hoorzitting van de Senaatscommissie voor buitenlandse betrekkingen eind januari getuigde ze tegen senator Ted Cruz: “Net als u ben ik, en ik denk ook de regering, zeer verheugd te weten dat Nord Stream 2 nu, zoals u graag zegt, een stuk metaal op de bodem van de zee is.”
De bron had een veel meer streetwise kijk op het besluit van Biden om meer dan 2400 kilometer aan Gazprom-pijpleidingen te saboteren terwijl de winter naderde. ‘Nou,‘ zei hij, sprekend over de president, ‘ik moet toegeven dat die man een paar ballen heeft. Hij zei dat hij het ging doen, en hij deed het.”
Op de vraag waarom hij dacht dat de Russen niet reageerden, zei hij cynisch: ‘Misschien willen ze dezelfde dingen doen als de VS.‘
“Het was een prachtig coververhaal”, vervolgde hij. “Daarachter zat een geheime operatie die experts in het veld plaatste en apparatuur die opereerde op een geheim signaal.“
“Het enige minpunt was de beslissing om het te doen.“
Vertaling van Seymour Hersh on Substack
Seymour Hersch is een onafhankelijk journalist die alom gewaardeerd en gevierd wordt in de media. Hij kreeg de Pulitzer prijs voor zijn werk en is bekend om zijn verslaggeving van o.a. Vietnam (My Lai slachting), Iraq (Abu Ghraib gevangenis), Iran, Syrië, Nixon, Kissinger en Osama Bin Laden.
